اگر بخواهیم پیش‌نیازهای رونق و شکوفایی اقتصاد را فهرست کنیم احتمالا موارد زیادی روی کاغذ می‌آیند. یکی از مهم‌ترین آنها نیروی کار ماهر است. نیرویی که حتی با وجود داشتن تحصیلات دانشگاهی ممکن است هنوز به مهارت کافی برای ورود به صنعت دست نیافته باشد. در این میان نهادی وجود دارد به نام «سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور» که کارش دقیقا ایجاد مهارت و توانمندسازی افراد برای گرداندن چرخ‌های اقتصادی کشور است.

ششم مرداد ماه، روز ملی کارآفرینی و ترویج آموزش‌های فنی و حرفه‌ای بود. قصد داریم در این مطلب نگاهی به این سازمان و عملکرد آن در تربیت نیروی کار ماهر در کشور داشته باشیم.

تاسیس سازمان فنی و حرفه‌ای کشور

ریشه شکل‌گیری این سازمان و ایده اولیه آن به دی ماه سال ۱۳۳۹ برمی‌گردد. نهادی که امروز به نام سازمان فنی و حرفه‌ای کشور می‌شناسیم در سال ۱۳۵۹ پایه‌گذاری و سرانجام در سال ۱۳۶۰ نام آن به نام فعلی تغییر یافت.

ماموریت آن آموزش مهارت، پژوهش، تولید استاندارد آموزشی و ارزشیابی نیروی کار است. گروه‌هایی از جمله کارجویان، شاغلین (در بنگاه‌های اقتصادی، اتحادیه‌ها و اصناف)، دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاهی، دانش‌آموزان، سربازان وظیفه، ساکنین مناطق محروم، مرزی و سکونت‌گاه‌های غیررسمی، گروه‌های در معرض آسیب (از جمله زنان سرپرست خانوار و کودکان کار)، زنان خانه دار، افرادی با کم توانی جسمی، روستاییان، عشایر، زندانیان و خانواده‌هایشان، معتادان بهبود یافته، آسیب‌دیدگان اجتماعی، اتباع خارجی و پناهندگان، و مربیان سایر کشورها همگی به عنوان مخاطب این سازمان شناخته می‌شوند.

سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور یکی از سازمان‌های وابسته به وزارت کار و امور اجتماعی است. در حال حاضر بیش از ۵۰۰ مرکز آموزشی ثابت و بیش از ۱۱ هزار آموزشگاه خصوصی فعال در سراسر کشور دارد. همچنین در حدود ۲۱ هزار مربی در این آموزشگاه‌ها سالانه به بیش از ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر خدمات آموزشی ارائه می‌کنند.

سازمان فنی و حرفه‌ای در استان‌های مختلف

براساس آمارهای منتشر شده در سالنامه ۱۴۰۰ این سازمان، استان تهران با ۱۹۱۰ مرکز آموزشی از این نظر در بین باقی استان‌ها رکورد دار است. بعد از تهران، استان اصفهان با ۱۲۰۹ مرکز و استان خراسان رضوی با ۸۹۳ مرکز آموزشی در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. در مراکز آموزشی استان تهران بیش از ۴۱۰۰ مربی به ارائه خدمات آموزشی می‌پردازند و این عدد در رتبه‌های دوم و سوم این شاخص به ترتیب برابر با ۲۶۱۲ نفر در استان اصفهان و ۲۵۱۳ نفر در استان خراسان رضوی است.

بخش جالب این آمار به تعداد مهارت‌آموزان مربوط می‌شود. با وجود اینکه استان تهران دارای بیشترین مرکز آموزشی و تعداد مربی است. اما تهران از نظر تعداد مهارت آموز رتبه چندان بالایی ندارد. استان بوشهر رتبه اول تعداد مهارت آموزان آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای کشور را در سال ۱۴۰۰ با عدد ۱۰۴۲۳۱ نفر به خود اختصاص داده است. بعد از بوشهر، استان‌های اصفهان با ۷۳۷۲۸ نفر و خراسان جنوبی با ۶۹۴۰۲ نفر در جایگاه دوم و سوم این شاخص قرار گرفته‌اند.

دست‌آوردهای سازمان فنی و حرفه‌ای

از حیث دوره‌های آموزشی برگزار شده نیز استان تهران میزبان برگزاری ۳۷۶۰۵ دوره آموزشی فنی و حرفه‌ای در سال ۱۴۰۰ بوده است. بعد از تهران، استان اصفهان ۲۲۰۶۸ دوره آموزشی و خراسان رضوی ۲۱۴۵۵ دوره آموزشی را برگزار کرده‌اند.

آمارهای ارائه شده در سال ۱۴۰۰ خوبشختانه در اغلب بخش‌ها رشد مثبت را نسبت به سال قبل از خود نشان می‌دهد. این خبر امیدوارکننده‌ای است که می‌توانیم به بهانه روز ترویج آموزش‌های فنی و حرفه‌ای بعضی از موارد آن را با هم مرور کنیم.

تعداد دوره‌های برگزار شده از ۱۸۷ هزار در سال ۱۳۹۹ به ۲۳۳ هزار دوره در سال ۱۴۰۰ رسیده است. از جنبه تعداد مراکز آموزشی نیز این رشد را شاهد هستیم بطوریکه تعداد مراکز آموزشی فنی و حرفه‌ای در کل کشور از ۱۱۲۸۶ مرکز در سال ۱۳۹۹ به ۱۲۳۸۱ مرکز در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است. طبیعتا بیشتر شدن آموزشگاه‌ها، رشد تعداد مربیان را سبب شده است. در سال ۱۳۹۹ تعداد ۲۷۱۵۲ مربی در مراکز آموزشی سازمان مشغول به کار بوده‌اند و این رقم به ۲۹۶۰۹ مربی در سال ۱۴۰۰ رسیده است.

از بحث آمار و ارقام که بگذریم اهمیت آموزش‌های فنی و حرفه‌ای واقعیتی غیرقابل انکار است که در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا به اثبات رسیده. این سازمان در تمام دنیا به عنوان مکمل مراکز آموزشی آکادمیک شناخته می‌شود و بخش عظیمی از نیروی کار ماهر در جامعه خروجی آن را شامل می‌شود.

کشور ما بیش از همه دوران‌ها به رونق بخش‌های اقتصادی، افزایش تولید و درآمدزایی نیاز دارد. انتظار می‌رود سال به سال شاهد رشد آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و تاثیر آن در بنگاه‌های صنعتی باشیم.